منظور از تراریخته چیست؟

چند سالی است که بحث جهش یا اصلاح ژنتیکی یا در بازار کالاهای خوراکی و حتی دیگر کالاها مطرح شده و صحبت های زیادی در این باره شنیده می شود.

گوجه فرنگی زیبای تراریخته

تراریخته چیست؟

یک گوجه فرنگی را از زمان کاشت بذر تصور کنید که تحت شرایط مختلف محیطی رشد می کند و ممکن است در هر مرحله از پرورش او مشکلاتی از قبیل آفات، سموم ،عدم وجود آب یا نور کافی بوجود بیاید. این گوجه فرنگی پس از رشد کامل، می تواند کالای لوکسی باشد که در بهترین فروشگاه های شهر فروخته شود، از طرفی هم می تواند به علت آفت زدگی یا نداشتن قدرت کافی برای رشد و حفظ سلامت، کرم بزند و روانه سطل آشغال شود.

پس چه بهتر که گیاهان و مواد غذایی تولید شده از راهی تولید شوند که کمترین میزان دور ریزی را داشته باشند و برای پرورش دهنده آن بیشتری سود را حاصل کنند. حتی اگر برای سلامت انسان ها و جوامع مضر باشند و صدمات جبران ناپذیری مانند سرطان را به آن ها وارد کنند.

تراریخته شدن محصول، به زبان ساده به معنای وارد کردن یک ژن به محصولی است که این ژن را در وجود خود به طور طبیعی ندارد. یعنی یک ویژگی خوب را در محصولی ایجاد کنید که به هیچ وجه طبیعت قادر به انجام آن نیست. حال، به این پرسش پاسخ می دهیم که این کار چه سود و چه ضرری دارد؟

اگر گوجه فرنگی مثال قبل را تصور کنیم، بهتر می توانیم درباره محصولات تراریخته توضیح دهیم.

وقتی کشاورزان می دیدند که درصد زیادی از محصولات کشت شده آن ها فاسد می شوند یا نرم و کپک زده به دست مشتری می رسیدند، به فکر افتادند تا از روش اصلاح بذر استفاده کنند.

بذرهایی که در ابتدا در آمریکا تولید شدند و حالا حدود ۲۵ کشور دنیا در حال تولید انبوه آن هستند. آن ها با اصلاح بذر ،عملیاتی روی آن انجام دادند که دیگر حیوانات و جانوران مزاحم آن ها را نخورند و مفهوم آفت دیگر روی آن ها تاثیر نداشته باشد.

خوب بدون شک استقبال از بذری که بتواند سلامت ظاهری گیاه را تا زمان برداشت حفظ کند و گیاه را خوش بر و روتر از قبل به ما تحویل دهد، بسیار چشم گیر بود و شرکت ها و کشاورزان زیادی برای پرورش این بذرهای اصلاح شده اقدام کردند. زیرا هم گیاه زیباتری به وجود می آمد هم دیرتر فاسد و نرم می شد. اما کسی نگفت که برای این ویژگی بذر، چه ترکیباتی به آن اضافه شد که حتی حیوانات هم از آن دوری می کردند؟

متاسفانه تحقیقات نشان می دهد که برای این منظور، از مواد سمی استفاده شده و با خوردن گیاه تراریخته ،سم وارد بدن شده و موجب بیماری های زیادی از جمله سرطان می شود. یکی از همین مواد غذایی تراریخته که در کشور ما نیز وجود دارد، گوجه فرنگی های سفت و قرمزی است که از نگاه کردن به آن لذت می بریم اما وقتی آن را می خوریم، بیشتر از طعم گوجه فرنگی، طعم آب را در دهان حس می کنیم.

تعرف تراریخته در دانش نامه ویکی پدیا

” تراریخته یا ترانس‌ژنیک (Transgenesis)، که با نام اختصاری GMO شناخته می‌شود به آن تراژنی یا تراژن‌زایی نیز می‌گویند به فرایند تزریق یک ژن بُرون زاد (Exogenous Gene) (که تراژن (Transgesis) خوانده می‌شود) به جانداران زنده، گفته می‌شود. به طوری که جاندار ویژگی جدیدی پیدا کند و آن را به فرزندانش منتقل کند. در فناوری تولید جانداران تراریخته، یک یا چند ژن به ژنوم طبیعی جاندار اضافه یا از آن حذف می‌شود. درصورتی که ژنی از جاندار حذف شود به جاندار حاصل «فروریخته» (Knock out) گفته می‌شود.

تعریف سازمان جهانی بهداشت: گیاهان، جانوران یا موجودات میکروسکوپی گفته می‌شود که ترکیب ژنتیکی آن‌ها (دی‌ان‌ای) به طریقی تغییر یافته که در طبیعت از راه جفت‌گیری یا نوترکیبی طبیعی اتفاق نمی‌افتد.

و یا به زبان ساده واژه “تراریخته” ریشه در دست‌کاری ژنتیک محصولات مصرفی اعم از پوشاک و تغذیه دارد. در واقع محصولاتی که ساختار ژنتیکی آن ‌ها از طریق مهندسی ژنتیک تغییر یافته و یک خصوصیت ویژه در محصول ایجاد یا یک خصوصیت از آن حذف شده باشد که این تغییر هرگز در طبیعت نتواند رخ دهد را، تراریخته گویند. “

محصولات تراریخته در کدام کالاها دیده می شوند؟

در حال حاضر بذر محصولات تراریخته ،به خصوص بذر برنجی که اصلاح ژنتیکی شده در کشور ما رو به افزایش است و متاسفانه مردم عادی از عوارض مصرف این محصولات بی خبرند.

با وجود سکوت خبری درباره محصولاتی که اصلاح ژنتیکی روی آن ها انجام گرفته است، بسیاری از تحقیقات در کشور نشان می دهد که عموم روغن ها و ذرت های ایران از محصولات تراریخته هستند و تمهیدات قانونی برای مبارزه با آن ها شکل گرفته است. اما اینکه تا چه حد سازمان غذا و دارو بتواند روی این مسئله نظارت داشته باشد، خدا عالم است.

ذرت و روغن های تراریخته

در کشورهای خارجی، این محصولات که از نظر ژنتیکی دستکاری شده اند و تغییراتی در آن ها بوجود آمده است، با برچسب GMO شناسایی می شوند و هیچ محدودیتی در عرضه آن ها وجود ندارد. بنابراین، مشتری می داند که این محصول زیبا حاصل اصلاح ژنتیکی است و این محصول معمولی حاصل ارگانیک بودن محصول مورد نظر است.

آیا محصولات تراریخته یا اصلاح شده ژنتیکی خطرناک هستند؟

حدود ۱۰ سال است که بسیاری از افراد صاحب نام درباره این مسئله تحقیقات جامعی به عمل آوردند و مدام در گوش مردم خواندند که تراریخته مصرف نکنید! اما متاسفانه حس زیبایی شناسی انسان ها، کالای با کیفیت تر را بهتر می پذیرفت و این محصولات مدام رشد کردند تا حالا که دیگر مشخص نیست کدام میوه، کدام گیاه، کدام لباس و کدام کنسرو تراریخته است و کدامیک ارگانیک!

جالب است بدانید که دولت اسرائیل، حتی اجازه نمی دهد که یک وجب از زمین های کشاورزی سرزمینش زیر کشت این محصولات برود. ۶۴ کشور دنیا وجود کالاهایی که برچسب GMO  روی آن‌ها چسبیده است را در کشورشان ممنوع اعلام کرده اند و این ها همه سرنخ هایی از مضر بودن این محصولات به ما می دهد.

تحقیقات حاکی از این است که اگر یک زمین کشاورزی که محصولات تراریخته در آن کشت می شوند آلوده شود، ذرات سمی تا شعاعی بسیار دور از وسعت این زمین را دربر میگیرند و روی تمامی گیاهان و موجودات موجود در این فاصله می نشینند. پس مسئله فقط غذایی که می خوریم نیست و حتی از طریق تنفس می توانیم این مولکول ها و ذرات آلوده را وارد بدن کنیم.

تنها کشورهایی که محصولات تراریخته در آن قیمت بیشتری نسبت به محصولات ارگانیک دارد، کشورهای جهان سوم است که از مضرات آن ناآگاه اند و به دنبال ظاهر زیبای خوراکی ها هستند. غافل از اینکه این زیبایی پوششی است بر سیاهی باطن محصول.

در نتیجه تنها راهی که برای رهایی از این موجودات دستکاری شده داریم، این است که هنگام خرید، خود را کنترل کنیم و هر محصولی که ظاهر زیبایش قصد فریبمان را داشت انتخاب نکنیم و ابتدا از سلامت داخلی آن اطمینان حاصل کنیم. همانطور که در کشورهای غربی حتی لباسی که از پنبه تراریخته شده ساخته شده باشد را نمی پوشند و آن را موجب حساسیت پوستی می دانند.

میوه های دارای برچسب GMO